به نقل از «ایرنا»

«غزل در سایه نیما»؛ پژوهشی در مورد روزآمدی و فرم‌پذیری قالب غزل

تاریخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۶۰۰۶۰۳

آراء نیما یوشیج درباره شعر- که نیما آن‌ها را در طول دهه‌های فعالیت ادبی خود به دوستداران شعر راستین ارائه می‌کرد- بی‌تردید در غزل تاثیر و بازتاب داشته است. اگرچه، این قالب باسابقه و کهن همواره در مسیر تغییر سبک‌ها، دستخوش تغییراتی در زبان و محتوا شد، در دوره‌ای که نیما، در پی راه‌گشایی بن‌بست شعر بود، این قالب نیز تغییرات کارآمدی یافت تا به فرم امروز و بهره‌مند از ویژگی‌های زمانه و روزگار ما، همچنان به حیات، رشد و پویایی خود ادامه دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، جملات بالا، آغاز پیش‌گفتار کتاب غزل در سایه نیماست و یوسفی در ادامه ضمن تشریح و تبیین این گزاره شیوه کار خود را در این اثر توضیح می‌دهد و سپس به شرح مضامین فصل‌های این کتاب می‌پردازد.

فریبا یوسفی (متولد ۱۳۴۹) شاعر، نویسنده و منتقد ادبی دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی ارشد است و پیش از این اثر پرواز را به خاطر بسپار در نقد و تحلیل اشعار فروغ فرخ‌زاد (سخن، ۱۳۹۴) منتشر کرده است.

از وی کتاب های شعر با عناوین تا روح تنهای تن‌ها (سوره مهر، ۱۳۹۰)، حالا تو (موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، ۱۳۸۷) راه (موسسه فرهنگی هنری شاعران پارسی‌زبان ۱۴۰۰) نیز  پیش از این منتشر شده است. یوسفی با مجموعه‌شعر حالا تو برگزیده بخش شعر سنتی چهارمین دوره جایزه «پروین اعتصامی» شد و در سال ۸۹ و بعدها داور این جشنواره نیز بود. 

تفاوت دید؛ کانون اصلی بدعت‌های نیما

فصل اول غزل در سایه نیما با نام درباره نیما یوشیج و آراء و رهاوردهای او با اشاره مختصری به زندگی نیما آغاز می‌شود و در مورد ایجاد تحول در شعر و نیز آرای نیما بر اساس دو کتاب بدعت‌ها و بدایع نیما (نوشته مهدی اخوان ثالث) و خانه‌ام ابری‌ست (از تقی پورنامداریان) و نوشته های نیما در کتاب‌های حرف‌های همسایه، تعیرف و تبصره، نامه‌ها و غیره ابتدا به گرایش نیما به تحول و تجدد در شعر اشاره کرده و آن را پیامد درک زمانه و اقتضای نیازهای آن می‌داند. ضمن اینکه تاکید دارد: اهمیت و ارزش کار نیما هنگامی آشکارتر می‌شود که با بررسی زمینه‌های تحول و اساس بنیاد کار او درمی‌یابیم که شعر با این تغییرات به خلاقیت‌ها و نیز روان‌تر، ساده‌تر و تاثیرگذارتر شدن، نزدیک شد (ص. ۲۵).

وی در این روند به بیان مصادیقی از اشعار نیما و نقل قول‌هایی از شعرای مطرح روزگار مانند مرحوم طاهره صفارزاده (۱۳۱۵ تا ۱۳۸۷) یا حسین منزوی (۱۳۲۵ تا ۱۳۸۳) نیز می‌پردازد و برای نمونه یک جا می‌نویسد: حسین منزوی که در شعر خود به آراء نیما به دقت توجه داشته و بسیاری از آن‌ها را به کار برده است، درباره او می‌گوید: ...نیما بعد از «افسانه» حدود شانزده سال را در جست‌وجو و در کندوکاو بود برای پیدا کردن آن راهی که دنبالش بود...نیما این شانزده سال دوره گذار را مدام مشغول تجربه است، فرضا یک مصرع را از شعر کم می‌کند بعد یک نیم مصراع می‌گذارد، بعد دوتا نیم مصراع می‌گذارد. بعد مثلا یک پنج‌مصراعی می‌سازد و همین‌طور مدام در حال عوض کردن و ساختن است...(ص. ۳۳)

یوسفی در نهایت به نقل از پورنامداریان تفاوت دید را کانون اصلی بدعت‌های نیما می‌داند و با نقل قولی از وی فصل را خاتمه می‌دهد که «دیگران یا بیرون را در خود دیدن، یا به عبارت دیگر در بیرون و دیگران خود را دیدن، کانون اصلی بدعت‌های نیماست که در شاعران کلاسیک ما به علل مختلف و از جمله شرایط تاریخی و فرهنگی خاص خود وجود نداشت و به همین سبب ابهام و زیبایی پیوسته با آن نیز در شعر کهن به چشم نمی‌خورد. پایه و مایه تفاوت شهرهای آزاد نیما با شعرهای سنتی و غالب شعرهای نیمه‌سنتی او نیز ناشی از همین تفاوت دید است و ابهام در شعرهای آزاد و فقدان آن در شعرهای قبل از شعرهای آزاد نیز از اهمیت تفاوت دید سرچشمه می‌گیرد و تفاوت در زبان و شیوه بیان هم ناشی از همین تفاوت دید است (ص. ۵۶).

از زبان حسین منزوی: عشق، یک همیشه است

فصل دوم تحت عنوان درباره غزل نگاهی به پیشینه غزل و کاوشی در غزل معاصر است. وی ابتدا وضعیت قالب شعری غزل را در ادوار مختلف و سبک‌های متفاوت شعر فارسی برمی‌شمارد و می‌نویسد: بعد از رواج شعر نو، شاعران میانه‌روی چون توللی و نادرپور و سایه و چندتن دیگر هنگامی که می‌خواستند غزل بگویند (و به طور کلی شعر سنتی) مقداری از عناصر شعر نو را در آن وارد وارد کردند. این عمل بعدها شدت بیشتری یافت و روزبه‌روز تاثیر شعر نو در غزل بیشتر گردید، به طوری که امروزه نوگرایان غالبا غزلیاتی می‌گویند که جز از نظر قالب با شعر نو فرقی ندارد (ص. ۶۳).

یوسفی همچنین به بیان نظر شعرا و پژوهشگران ادبیات در مورد غزل می‌پردازد و در این راه از آرای پرویز ناتل‌خانلری، محمدرضا شفیعی‌کدکنی، مهدی اخوان‌ثالث و حسین‌منزوی بهره می‌برد و به تناسب موضوع نقل‌قول‌هایی از آنان می‌آورد. وی می‌نویسد: منزوی تلاش می‌کرد در غزل حرف زمان خودش را بزند....«هستند کسانی که می‌گویند در غزل هرچه حرف بوده، حافظ و سعدی و ...زده‌اند و دیگر حرفی نمانده‌ است. من می‌گویم این طور نیست و خیلی‌حرف‌هاست که حافظ و سعدی نگفته‌اند، چرا که خیلی مسائل وجود دارد که حافظ و سعدی لمسش نکرده‌اند. عشق یک مسئله روزمره نیست. عشق یک همیشه است ولی اضافه می‌کنم عشق من و شما که با منید، با عشق حافظ فرق‌هایی دارد». (ص. ۷۲) 

فصل سوم با نام تاثیر آراء نیما بر غزل ابتدا به انقلاب ادبی نیما و پنج اصل آن می‌پردازد و تحول در فرم بیرون، تحول در فرم درونی یا صورت ذهنی، تغییر شیوه معناپردازی، تحول در کیفیت و نظام ایماژی، ساختار زبانی، سیستم موسیقایی و عاطفه شعر و انقلاب در جهان‌بینی شاعرانه را به عنوان این اصول می‌شمارد و به ویژگی‌های غزل نو می‌رسد.

یوسفی در ادمه زندگی و آثار چهار شاعر غزل‌سرای معاصر یعنی سیمین بهبهانی (۱۳۰۶ تا ۱۳۹۳)، منوچهر نیستانی (۱۳۱۵ تا ۱۳۶۰)، نوذر پرنگ (۱۳۱۶ تا ۱۳۸۵) و حسین منزوی می‌پردازد و از اشعار هر کدام مصادیقی برای تایید اصول غزل نو می‌آورد.  

فصل چهارم که به نوشته نویسنده فصلی بی‌پایان است، با مقدمه‌ای در مورد شعرایی آغاز می‌شود که در غزل‌سرایی به دوره نیما نزدیک‌تر بودند و بیشتر در فصل سوم به آثار آنها پرداخته شده است. از این میان سیمین بهبهانی و منوچهر نیستانی پیشرو بودند و بعد از آنها حسین منزوی و محمدعلی بهمنی (متولد ۱۳۲۱) راه را ادامه دادند؛ پس از او شاعرانی فضای هنر و آفرینش‌های هنری را مساعد دیدند و غزلسرایی در دهه‌های هفتم و هشتم قرن حاضر رونق بیشتری گرفت اما میان این شعرای پیشکسوت تا نسل شاعران جوان نسل میانی نیز بودند که قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی، محمد سلمانی، خسرو احتشامی و قربان ولیئی (در غزل عرفانی) مشهورترین اسامی از میان این شعرا هستند.

نویسنده در ادامه به بررسی شعر قیصر امین‌پور می‌پردازد  تا تحولات برشمرده در حوزه زبان، موسیقی، ساختار و صور خیال در غزل‌های نسل او روشن‌تر شود. یوسفی دو شعر سفر در آینه از دفتر دستور زبان عشق (مروارید، ۱۳۸۶) و حسرت پرواز (همان) را کامل آورده و به خصوصیات وزنی، زبانی و جهان‌بینی شاعر در آن می‌پردازد و در سخن آخر نتیجه می‌گیرد «غزل با برخورداری از ویژگی‌هایی که برای غزل نو برشمرده و شرح شد، انعطاف‌پذیری و روزآمدی خود را در فرمی تازه به ظهور رساند و این، نشان از ظرفیت‌های این قالب برای هماهنگ‌شدن با مختصات مختلف زندگی در دوران گوناگون دارد» (ص. ۲۰۸) صفحات پایانی کتاب نیز به شکل کامل به غزل‌هایی اختصاص دارد که نویسنده در فصول مختلف به آنها ارجاع داده است.

غزل در سایه نیما نوشته فریبا یوسفی در چهار فصل و ۲۷۲ صفحه به همت انتشارات سوره مهر اخیرا به بازار عرضه شده است.

برچسب‌ها سوره مهر غزل شعر نیما یوشیج

منبع: ایرنا

کلیدواژه: سوره مهر غزل شعر سوره مهر غزل شعر نیما یوشیج حسین منزوی تفاوت دید بدعت ها شعر نو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۶۰۰۶۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دستگاه ذخیره انرژی انعطاف‌پذیر برای گجت‌های پوشیدنی ساخته شد

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از اینترستینگ اینجینیرینگ، محبوبیت روزافزون فناوری‌های پوشیدنی، ضرورت برخورداری از منابع انرژی را که بتوانند با انعطاف‌ پذیری و حرکت این دستگاه‌ های نوآورانه مطابقت داشته باشند، برجسته می کند.

این پیشرفت هیجان انگیز که نتایج آن در نشریه  Flexible Electronics منتشر شده است، راه را برای پوشیدنی های واقعا سازگار و راحت هموار می کند.

ظهور ابزارهای پوشیدنی از ردیاب های تناسب اندام گرفته تا لباس های هوشمند بر لزوم تغییر در نحوه ذخیره انرژی تاکید می کند. اگرچه باتری های معمولی، کارآمدند، اما اغلب فاقد انعطاف پذیری لازم برای این دستگاه های الکترونیکی نرم هستند.

ابرخازن های میکرو (MSC) به دلیل چگالی توان بالا، قابلیت شارژ سریع و طول عمر طولانی به عنوان یک جایگزین امیدوارکننده ظاهر شده اند اما هنوزیک مانع بزرگ وجود دارد: ساخت الکترود.

به طور معمول، الکترودها از مواد شکننده ای مانند طلا ساخته می شوند که به طور قابل توجهی توانایی دستگاه را برای تغییر شکل بدون به خطر انداختن عملکرد محدود می کند. در مقابل، اگرچه فلز مایع یوتکتیک گالیوم - ایندیوم (EGaIn) رسانایی و تغییر شکل ‌پذیری فوق‌ العاده ‌ای دارد اما کشش سطحی بالای آن، الگوبرداری ظریف را که گامی حیاتی در ایجاد الکترودهای کارآمد است، بسیار دشوار می‌کند.

یک گروه از پژوهشگران به رهبری پروفسور «جین کن کیم» « Jin Kon Kim » و دکتر «کئون وو کیم» « Keon-Woo Kim » از دانشگاه علم و فناوری پوهانگ (POSTECH) با همکاری دکتر «چانوو یانگ» « Chanwoo Yang » و «سئونگ جو پارک» « Seong Ju Park » از موسسه فناوری صنعتی کره  (KITECH)، راه حلی با استفاده از فناوری لیزر ابداع کرد.

نوآوری آن‌ها در الگوبرداری موفق لیزری EGaIn و ماده فعال گرافن، بر روی یک بستر قابل کشش ساخته شده از کوپلیمر پلی استایرن – بلوک - پلی (اتیلن – کو - بوتیلن) – بلوک - پلی استایرن (SEBS) نهفته است.

این روش کَندگی لیزری چندین مزیت را ارائه می دهد از جمله آنکه اطمینان حاصل شد بستر زیرین SEBS  بدون آسیب باقی می‌ ماند و انعطاف‌ پذیری کلی دستگاه را حفظ می‌ کند. علاوه بر این، آزمایش‌ها نشان داد که ظرفیت فضایی که معیاری از ظرفیت ذخیره انرژی دستگاه در واحد سطح است حتی پس از انجام یک‌هزار چرخه کششی، بدون تغییر باقی می ماند.

همچنین، محققان عملکرد پایدار را تحت تغییر شکل‌ های مکانیکی مختلف از جمله کشش، تا شدن، پیچش و چروک شدن مشاهده کردند. این پیشرفت پتانسیل بسیار زیادی برای آینده فناوری پوشیدنی دارد.

کیم دراینباره توضیح داد: استفاده از الکترودهای فلزی مایع با طرح لیزری، نشان دهنده گام مهمی در توسعه راه حل های ذخیره انرژی قابل تغییر شکل است. این نوآوری راه را برای ایجاد پوشیدنی‌ های راحت و سازگاری هموار می ‌کند که می‌ توانند به طور یکپارچه با سبک زندگی پویای ما ادغام شوند.

ردیاب ‌های تناسب اندام نازکی را تصور کنید که به راحتی در حین ورزش به دور مچ دست شما می‌ پیچند، لباس‌ های هوشمندی که طول حرکات روزانه در تن شما هستند، یا دستگاه‌های پزشکی که برای تجربه ‌ای راحت‌ تر و شخصی‌ تر با بدن مطابقت دارند.

با این پژوهش، آینده فناوری پوشیدنی روشن تر و انعطاف پذیرتر از همیشه به نظر می رسد.

انتهای پیام/